Sầu riêng nhiễm cadimi và Yellow O khiến xuất khẩu lao dốc nghiêm trọng. Ô nhiễm đất, nước, phân bón và kỹ thuật canh tác là nguyên nhân chính. Vậy đâu là giải pháp cho nông dân?
Sầu riêng Việt Nam đối mặt nguy cơ lớn từ Cadimi
Năm 2025, ngành sầu riêng ghi nhận mức giảm xuất khẩu mạnh chưa từng có. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, 4 tháng đầu năm kim ngạch chỉ đạt 183 triệu USD, giảm 60,9% so với cùng kỳ 2024. Riêng tại Trung Quốc – thị trường lớn nhất, lượng xuất khẩu giảm tới 75,5%.
Nguyên nhân chính đến từ việc nhiều lô hàng bị phát hiện dư lượng cadimi vượt ngưỡng, cùng với chất cấm “Yellow O (Auramine O)”, khiến toàn container bị trả về.
Tại hội thảo phát triển bền vững ngành sầu riêng năm 2025, đại diện Bộ Nông nghiệp cho biết: một số vùng trồng đang có hàm lượng cadimi trong đất cao, chủ yếu do:
- Đặc tính địa chất
- Lạm dụng phân bón hóa học
- Quản lý đất – nước không đúng quy trình
Video YouTube cảnh báo “Cadimi và vàng O – Hai mối nguy giấu mặt trong trái sầu riêng” cũng đang thu hút sự quan tâm lớn của người tiêu dùng và nông dân.
Vì sao sầu riêng nhiễm cadimi?
1. Ô nhiễm từ đất và nguồn nước
- Đất giàu khoáng hoặc gần khu khai khoáng có hàm lượng cadimi tự nhiên cao. Cây hấp thu qua rễ trong suốt quá trình sinh trưởng.
- Nguồn nước tưới bị nhiễm kim loại nặng từ rác thải, mỏ khai thác hoặc nước thải công nghiệp.
- Đất chua (pH < 6), đất nghèo hữu cơ làm cadimi hòa tan mạnh hơn, cây dễ hấp thu hơn.
- Thiếu kẽm và canxi làm cadimi “chiếm chỗ” trong quá trình vận chuyển dinh dưỡng.
2. Cadimi từ phân bón hóa học
- Phân lân từ quặng apatit tự nhiên chứa cadimi. Một số sản phẩm nhập khẩu có hàm lượng Cd cao.
- Ví dụ: DAP Hàn Quốc từng ghi nhận 28 mg Cd/kg – cao gấp đôi mức cho phép.
- Nhiều nông dân bón lân, NPK quá liều 3–4 lần khuyến cáo, khiến cadimi tích tụ trong đất qua nhiều năm.
- Một số đơn vị đã kiến nghị kiểm soát chặt phân DAP nhập khẩu để tránh rủi ro.
3. Yếu tố canh tác và quản lý vườn
- Trồng liên tục, không luân canh, khiến đất càng tích lũy kim loại nặng.
- Thiếu kiểm tra cadimi trước thu hoạch, dẫn đến rủi ro khi xuất khẩu.
- Nhiều vùng trồng không có phòng xét nghiệm gần, gây khó khăn trong kiểm soát.
Cadimi nguy hiểm thế nào?
Cadimi (Cd) là gì? Đây một trong những kim loại nặng độc hại nhất:
- Tấn công thận, gây giảm chức năng lọc
- Làm giòn, yếu xương
- Có thể gây ung thư phổi khi tích tụ lâu dài
- Trong đất, cadimi hòa tan dễ dàng khi pH thấp và hữu cơ kém
Việc cadimi đi vào chuỗi thực phẩm không chỉ ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng mà còn đe dọa thương hiệu sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Giải pháp kiểm soát cadimi trong vườn sầu riêng
1. Quản lý phân bón và nguồn nước
- Chọn phân bón an toàn, có chứng nhận Cd < 12 mg/kg.
- Không dùng phân không rõ nguồn gốc, kiểm tra định kỳ hàm lượng cadimi trong phân.
- Bón đúng liều theo hướng dẫn; kết hợp phân hữu cơ để giảm áp lực phân hóa học.
- Kiểm soát nước tưới: không dùng nước thải công nghiệp; xét nghiệm nước giếng – kênh mương hằng năm.
2. Cải tạo đất để giảm hòa tan cadimi
- Nâng pH lên 6 – 6,5 bằng vôi, dolomite để giảm cadimi dạng Cd²⁺.
- Tăng cường chất hữu cơ: phân chuồng hoai, phân xanh, rơm rạ.
- Bổ sung kẽm và canxi để cạnh tranh với cadimi trong quá trình hấp thu.
- Sử dụng biochar, zeolit, đá bazan nghiền để hấp phụ kim loại nặng.
3. Kiểm soát vùng trồng và giám sát
- Bộ Nông nghiệp đang xây dựng bản đồ cadimi để xác định vùng nguy cơ cao.
- Lấy mẫu đất – nước mỗi năm để phân tích kim loại nặng.
- Doanh nghiệp cần xét nghiệm cadimi trước khi xuất khẩu.
- Đề xuất tăng số lượng phòng thí nghiệm tại Tây Nguyên, ĐBSCL để phục vụ nhanh cho nông dân.
4. Thay đổi canh tác theo hướng bền vững
- Luân canh với cây họ đậu hoặc cây “hút cadimi” như cải xanh.
- Ưu tiên phân hữu cơ khoáng để cải thiện humus và giảm Cd.
- Hạn chế thuốc BVTV chứa kim loại nặng; tăng biện pháp sinh học.
- Tăng cường đào tạo, tập huấn cho nông dân về an toàn kim loại nặng.
Kết luận
Sầu riêng nhiễm Cadimi đang trở thành “rào cản kỹ thuật” lớn nhất đối với xuất khẩu. Việc nhiều lô hàng bị trả về khiến ngành sầu riêng Việt Nam chịu thiệt hại nặng nề trong năm 2025.
Để bảo vệ thị trường và ổn định sản xuất, nông dân – doanh nghiệp – cơ quan quản lý cần đồng bộ các giải pháp:
- Quản lý phân bón – nước tưới
- Cải tạo đất và nâng pH
- Bổ sung kẽm – canxi
- Kiểm tra cadimi thường xuyên
- Xây dựng vùng trồng sạch và truy xuất nguồn gốc
Chỉ khi kiểm soát tốt cadimi ngay từ vườn, sầu riêng Việt Nam mới giữ vững vị thế và đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.
Để nâng cao chất lượng và năng suất, bà con có thể theo dõi các bài viết kỹ thuật và sản phẩm chăm sóc cây sầu riêng trên Website tại đây!
NHẬT NÔNG GROUP – RẠNG NGỜI NÔNG VIỆT
Đồng hành cùng bà con trong quá trình chăm sóc cây trồng năng suất cao!
Bà con theo dõi để cập nhật thêm các bài viết kỹ thuật khác của chúng tôi tại Fanpage: www.facebook.com/phanbonnhatnong
Nếu quý bà con cần tư vấn về sản phẩm hoặc kỹ thuật, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua số hotline: 09.09.45.25.26. Đội ngũ kỹ sư của Nhật Nông sẵn sàng hỗ trợ và tư vấn tận tình, giúp bà con đạt được hiệu quả cao nhất trong canh tác!
