Những con số xuất khẩu tỉ USD của lúa gạo, sầu riêng, tiêu, cà phê… vẫn không thể khỏa lấp một thực tế đáng lo ngại: nông sản nói riêng và nông nghiệp nói chung đang “ngấm đòn” mưa bão, nắng hạn ngày càng bất thường, khắc nghiệt.
Sầu riêng nghịch vụ điêu đứng vì hết hạn hán đến mưa bão
Ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) từ tháng 11 năm trước đến tháng 2 năm sau là thời gian bắt đầu mùa thu hoạch nghịch vụ sầu riêng. Đặc biệt năm nay, có lúc giá sầu riêng lên tới 200.000 đồng/kg. Cao gấp 2-3 lần so với bình thường. So với cùng kỳ năm trước tăng từ 15.000 – 20.000 đồng/kg. Và nguyên nhân thực sự khiến giá tăng là do mùa màng không thuận lợi.
Tại huyện Chợ Mới (An Giang), vùng đất trù phú quanh năm nước ngọt, nông dân trồng lúa đã bắt đầu chuyển sang trồng sầu riêng. Ở đây, cây phát triển tốt, ít bị sâu bệnh là nhờ vào việc áp dụng đúng kỹ thuật. Nhờ vào điều kiện tự nhiên, nông dân mạnh dạn canh tác vụ nghịch.
Sầu riêng nghịch vụ mất mùa khó khăn vì mưa bão và hạn hán?
Mưa bão diễn biến phức tạp
Anh Lê Trường Giang xã Long Kiến, chia sẻ: “Năm ngoái sầu riêng vụ nghịch trúng mùa và được giá, một thành viên trong CLB đã bán được sầu riêng với giá cao nhất là 190.000 đồng/kg. Năm nay, giá tăng cao có lúc vượt 200.000 đồng/kg. Nhưng vẫn có thể giảm xuống còn 195.000 đồng/kg đối với giống Thái (loại A).”
Dù giá cao, anh Giang không khỏi lo lắng. Nhiều bà con trong vùng dù được xem là trúng mùa, nhưng tỷ lệ thu hoạch chỉ đạt khoảng 80%. Trong khi các năm trước tỷ lệ này thường là 90%. Mưa liên tục khiến độ ẩm cao, cây phát triển mạnh cành lá nhưng thiếu hoa. Các trận mưa đêm khiến hoa không thụ phấn được. Do vậy, chi phí chăm sóc cũng tăng khoảng 10% so với các năm trước.
Sầu riêng nghịch vụ ở miền tây nhiều nơi thất mùa
Nguyên nhân chính dẫn đến sự mất mùa là thời tiết bất lợi. Th.S Nguyễn Văn Sơn, Phó trưởng Bộ môn Nông học tại Viện Cây ăn quả miền Nam, cho biết vụ nghịch năm nay, nông dân miền Tây đã gặp thất thu nặng nề. Các vùng trồng sầu riêng như Cái Bè, Cai Lậy (Tiền Giang), Tháp Mười (Đồng Tháp) và Tân Thạnh (Long An) dù thành công nhưng cũng chỉ đạt năng suất từ 60-70%. Số cây đậu trái và tỷ lệ đậu trái thấp hơn nhiều so với những năm trước. Nguyên nhân là do một số vườn khai thác liên tục khiến cây không có thời gian phục hồi, cộng với mưa nắng thất thường trong giai đoạn xử lý ra hoa khiến tỷ lệ đậu trái giảm mạnh.
Hạn hán do hiện tượng El Nino
Ngoài mưa, nắng nóng cũng là một yếu tố tác động tiêu cực đến sản lượng sầu riêng. Vào thời kỳ nắng nóng gay gắt của tháng 3 và 4, nhiều nhà vườn ở Đông Nam Bộ và Tây Nguyên đã phải đối mặt với tình trạng thiếu nước tưới, khiến cây sầu riêng bị khô héo, thậm chí chết.
Ông Nguyễn Thanh Hòa, một thành viên của HTX Nông nghiệp Đạ M’ri (H.Đạ Huoai, Lâm Đồng), nhớ lại: “Nắng nóng rất khắc nghiệt, đứng dưới gốc cây sầu riêng đã thấy oi bức, trèo lên đọt cây chỉ cách mặt đất mấy mét thôi mà nhiệt độ đã tăng cao. Những đọt non rất dễ bị tổn thương và chết dần từ đọt xuống thân.” Ông cũng chia sẻ rằng, nhờ vườn gần nguồn nước sông, vườn của ông vẫn có thể thu hoạch, nhưng nhiều vườn xa phải đi xin nước từ những vườn khác, có khi lên đến 7-8 km đường ống. Nhiều vườn phải bỏ trái chỉ mong cứu được cây.
Đông Nam Bộ và Tây Nguyên thiếu nước nghiêm trọng
Ông Hòa là một trong những trường hợp may mắn. Mưa đã khổ, nắng còn khổ hơn. Vào đỉnh điểm nắng nóng và khô hạn tháng 3, 4, nhiều nhà vườn trồng sầu riêng ở Đông Nam Bộ và Tây Nguyên gặp khó khăn vì thiếu nước tưới, cây trụi lá, nhiều cây chết khô. Vì theo thống kê, gần 800 ha sầu riêng ở H.Đạ Huoai đã thiếu nước nghiêm trọng. Nhiều vườn phải bỏ tiền đào giếng nhưng vẫn không thể tìm được nước.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), cho biết mặc dù thời tiết bất lợi ảnh hưởng đến sản lượng sầu riêng tại Việt Nam và Thái Lan. Nhưng Việt Nam vẫn tăng trưởng được sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Bởi vì, diện tích trồng sầu riêng mở rộng. Từ khoảng 60.000 ha năm 2019 lên hơn 150.000 ha hiện nay. Qua đó, giúp bù đắp phần nào tác động của thời tiết đến sản lượng.
Một số nông sản tỉ USD “ngấm đòn”
Hai loại cây tỉ USD khác là cà phê và hồ tiêu cũng mệt mỏi dưới tác động của biến đổi khí hậu. May nhờ giá cứu lại nên dù sản lượng lẫn diện tích đều giảm nhưng kim ngạch xuất khẩu vẫn tăng. Ông Lý Thông Hạ ở TT. Di Linh (Lâm Đồng) nói mấy ngày gần đây ở địa phương xuất hiện sương muối. Tuy không ảnh hưởng nhiều đến cây cà phê nhưng khiến những người trồng rau màu phục vụ tết bị ảnh hưởng rất nhiều.
Còn với cà phê thì khốn khổ nhất là tình trạng nắng nóng hồi đầu năm. Thông thường trong mùa khô người dân tưới cà phê 2 – 3 lần. Nhưng do tình trạng nắng nóng và khô hạn đặc biệt gay gắt nên phải tưới đến 5 – 6 lần. Khô hạn thì nhiều nơi lại không có đủ nước tưới. Điều này diễn ra ngay lúc hoa cà phê vừa rụng, chuyển sang quá trình kết quả. Từ đó, làm cho trái trụng dần. Vì thiếu nước nên trọng lượng mỗi trái và hạt cũng nhỏ hơn các niên vụ trước.
Nắng hạn và thiếu nước: Tác dộng nặng nề đến năng suất cà phê và hồ tiêu
Đối với cà phê
Theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê ca cao VN (VICOFA) cho biết về niên vụ cà phê 2023 – 2024 vừa qua. Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu gây nên, hạn hán và nắng nóng kéo dài đã ảnh hưởng đến sản lượng cà phê một số vùng. Như ở Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk… Ước sản lượng đạt khoảng 1,6 triệu tấn. Và tiếp tục giảm thêm từ 5 – 10% so với niên vụ trước.
Về hoạt động xuất khẩu, trong 10 tháng của năm 2024, xuất khẩu cà phê đạt 1,2 triệu tấn. Giảm gần 11% so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên nhờ giá cà phê xuất khẩu tăng nên kim ngạch vẫn tăng tới 40% và đạt 4,6 tỉ USD. Do sản lượng cà phê nội địa giảm nên các doanh nghiệp VN cũng tăng cường nhập khẩu. Tính đến hết tháng 10, lượng cà phê nhập khẩu của VN đạt gần 140.000 tấn. Tăng đến 36% so với cùng kỳ năm trước.
Đối với hồ tiêu
Tại H.Châu Đức (Bà Rịa-Vũng Tàu), một trong những vùng trồng tiêu lớn ở Đông Nam Bộ. Nhiều nông dân cho biết do thời tiết bất lợi nên năng suất tiêu năm nay giảm đến 30% so với trung bình những năm trước. Hồ tiêu là loại cây nhạy cảm, dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết thất thường nên thường xảy ra mất mùa.
Năm nay, mưa đến muộn, thời tiết khô nóng và độ ẩm thấp không thuận lợi cho hồ tiêu ra hoa. Vào thời điểm xử lý cho cây ra hoa, nắng gay gắt kéo dài và tình trạng khô hạn khiến cây ngừng phát triển đọt. Những cây ra được hoa cũng bị rụng hàng loạt, tỷ lệ đậu trái rất thấp. Theo Tổng cục Hải quan VN, trong 10 tháng năm 2024 xuất khẩu hồ tiêu đạt trên 220.000 tấn. Giảm 2,3% so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên nhờ giá xuất khẩu bình quân tăng đến 48% nên giá trị xuất khẩu vẫn đạt 1,12 tỉ USD.
Để nâng cao chất lượng và năng suất, bà con có thể theo dõi các bài viết kỹ thuật và sản phẩm chăm sóc cây sầu riêng tại đây
NHẬT NÔNG GROUP- RẠNG NGỜI NÔNG VIỆT
Đồng hành cùng bà con trong quá trình chăm sóc cây trồng năng suất cao!
Bà con theo dõi chúng tôi tại Fanpage: www.facebook.com/phanbonnhatnong
