Tồn dư hóa chất, đặc biệt là cadimi trong sầu riêng, đang là nút thắt lớn cản trở xuất khẩu. Và làm giảm uy tín ngành hàng. Các chuyên gia đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để kiểm soát chất lượng. Giúp cảnh báo sớm rủi ro, hướng đến nền nông nghiệp minh bạch, bền vững.
Cảnh báo tồn dư cadimi – mối đe dọa đến xuất khẩu tỷ USD
Tại hội thảo “Phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng” ngày 10/6, các chuyên gia cảnh báo tình trạng dư lượng cadimi – kim loại nặng gây hại sức khỏe – đang hiện diện trong trái sầu riêng. Nếu không kiểm soát, đây có thể là nguyên nhân khiến ngành hàng này tổn thất hàng tỷ USD xuất khẩu. Làm mất uy tín sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Giải pháp công nghệ: Đề xuất ứng dụng AI vào giám sát và cải tạo đất
Để giải quyết vấn đề tồn dư cadimi, ông Nguyễn Đỗ Dũng, Tổng giám đốc Công ty Công nghệ Nông nghiệp Enfarm, đề xuất ứng dụng AI và dữ liệu số triển khai hệ thống nhằm theo dõi chất lượng đất. Xác định khu vực rủi ro cao và đưa ra biện pháp cải tạo kịp thời.
“Giải pháp này có thể giảm tới 70% số mẫu cần xét nghiệm. Tiết kiệm chi phí và thời gian so với phương pháp truyền thống.” – ông Dũng cho biết.
Enfarm đã xây dựng nền tảng số hỗ trợ lấy mẫu, phân tích và trả kết quả nhanh chóng. Từ đó nâng cao chất lượng trái và giá trị nông sản. Tuy nhiên, ông Dũng nhấn mạnh việc triển khai rộng rãi cần sự phối hợp từ cơ quan chức năng để hoàn thiện khung pháp lý. Bảo vệ những người sản xuất đúng quy chuẩn.
Đề xuất trạm test mini ngay tại vùng trồng
Từ góc độ chính sách, ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – kiến nghị xây dựng các trạm kiểm nghiệm mini tại vùng trồng. Giải pháp này giúp kiểm tra nhanh, minh bạch hóa quy trình kiểm soát tồn dư. Và chỉ cho phép bán sầu riêng đạt chuẩn vào cơ sở đóng gói.
Ngoài ra, ông Nguyên cho rằng cần:
- Loại bỏ vật tư đầu vào nhiễm cadimi.
- Hướng dẫn nông dân cải tạo đất và ghi nhật ký canh tác.
- Đề xuất mở “luồng xanh” cho các lô hàng đạt chuẩn vào thị trường Trung Quốc.
Cadimi từ đâu ra? Phân bón và quy trình canh tác là mấu chốt
Các chuyên gia tại hội thảo chỉ ra nguồn cadimi chủ yếu đến từ phân bón không rõ nguồn gốc. Theo TS Nguyễn Đăng Nghĩa – nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất và phân bón phía Nam – Việt Nam từng nhập 112.000 tấn phân DAP từ Hàn Quốc. Trong đó, có lô hàng vượt ngưỡng cadimi cho phép.
Tuy nhiên, nhiều vùng trồng tại Đông Nam Bộ và Tây Nguyên không sử dụng loại phân này. Nên hiện đang bị “oan” trong các đợt kiểm tra.
Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cũng lưu ý: Không nên đổ lỗi hoàn toàn cho phân DAP. Vì độ pH trong đất thay đổi vào vụ mùa có thể khiến cadimi hòa tan nhiều hơn. Một số loại phân hữu cơ làm từ bùn thải, chất trộn không rõ nguồn gốc. Thậm chí chứa hàm lượng cadimi cao hơn phân vô cơ.
Kiểm soát vùng trồng và mã số còn yếu
Một lỗ hổng khác là việc quản lý mã số vùng trồng chưa nghiêm. Hiện nhiều doanh nghiệp vẫn xuất khẩu sầu riêng. Tuy nhiên, không có thiết bị test nhanh cadimi trước khi thông quan.
Văn phòng SPS Việt Nam cho biết đã có nhiều cảnh báo đối với các nông sản như sầu riêng, ớt, chôm chôm, măng cụt về tồn dư hóa chất. Bộ Công Thương cũng cảnh báo về phân bón và thuốc BVTV giả mạo. Các loại chứa cadimi hoặc vàng O, không có trong danh mục cho phép.
Thực trạng và áp lực từ thị trường xuất khẩu
Việt Nam hiện có hơn 150.000 ha sầu riêng. Nhưng chỉ khoảng 20% diện tích được cấp mã số vùng trồng, đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch.
Tại Đăk Lăk – vùng trồng sầu riêng trọng điểm – sản lượng 2025 ước đạt 500.000 tấn. Và đang trong giai đoạn chuẩn bị bước vào chính vụ thu hoạch.
Tuy nhiên, theo số liệu từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng 4 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 183 triệu USD. Giảm gần 61%. Riêng thị trường Trung Quốc, nơi chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn – giảm đến 75%. Chỉ còn 105 triệu USD.
Kết luận
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu sầu riêng gặp nhiều rào cản kỹ thuật. Đặc biệt là vấn đề tồn dư hóa chất, ứng dụng công nghệ – đặc biệt là AI – được xem là giải pháp trọng tâm. Giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ uy tín và giữ vững thị trường.
Cần sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp công nghệ, cơ quan quản lý và người trồng sầu riêng. Biến đề xuất thành hành động cụ thể, bắt đầu ngay từ vụ mùa sắp tới.
Hãy theo dõi Nhật Nông để được chia sẻ bí quyết khác trong các bài viết tiếp theo!
Để nâng cao chất lượng và năng suất, bà con có thể theo dõi các bài viết kỹ thuật và sản phẩm chăm sóc cây sầu riêng trên Website tại đây!
NHẬT NÔNG GROUP – RẠNG NGỜI NÔNG VIỆT
Đồng hành cùng bà con trong quá trình chăm sóc cây trồng năng suất cao!
Bà con theo dõi để cập nhật thêm các bài viết kỹ thuật khác của chúng tôi tại Fanpage: www.facebook.com/phanbonnhatnong
Nếu quý bà con cần tư vấn về sản phẩm hoặc kỹ thuật, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua số hotline: 09.09.45.25.26. Đội ngũ kỹ sư của Nhật Nông sẵn sàng hỗ trợ và tư vấn tận tình, giúp bà con đạt được hiệu quả cao nhất trong canh tác!
